18e en 19e eeuw
1) Inleiding
2) Straat- of moordlied
3) Arbeidslied

Straatlied of moordlied
De moord van Raamsdonk

 

 Klik op plaatje 1 om versie 1 te zien/horen! Klik op plaatje 2 om versie 2 te zien/horen!
Oorsprong:
Op de jaarmarkt of kermis werden door vaganten, minstrelen en speelmannen altijd al liederen gezongen,
waarin de mensen op de hoogte werden gehouden van de belangrijkste ontwikkelingen van de omgeving.
Later namen de marktzangers deze functie van nieuwsbrenger over.

Tot in de 19e eeuw was het marktlied aanwezig, en nieuwtjes over recente moorden waren heel populair bij het volk.

Natuurlijk zongen straatzangers hun liedjes niet zomaar. Ze hoopten hun liedjes aan de luisteraars te verkopen.

De liedzanger deed zijn werk op weekmarkten, jaarmarkten en kermissen.
Hij ging dan op een kistje staan of blies eerst op een blaasinstrument om de aandacht te trekken.
Terwijl hij een straatlied zong, zoals ‘De moord van Raamsdonk' wees hij met een stok de bijpassende plaatjes aan,
die op een groot oprolbaar zeildoek te zien waren.
Later verscheen zo'n lied op een los blaadje dat je kon kopen en nóg later bracht men ze in boekvorm samen.
Toen de kranten populairder en goedkoper werden en later de radio kwam,
werd de functie van marktzangers als informatiedrager in feite overbodig. De mensen kochten de krant, i.p.v. de liedjes.
De oudste teksten van het lied ‘De moord op Raamsdonk' zijn al in vrij modern Nederlands gesteld.

De eerste versie van ‘De Moord van Raamsdonk' ontstond omstreeks 1850.
Daarna zijn er heel veel versies van verschenen: in tekst én melodie. 


Waarom populair? Een roldoek

Terwijl tegenwoordige media het nieuws uit alle hoeken van de wereld vrijwel onmiddellijk bij de mensen brengen, zorgden in de vroegere eeuwen dus vaak liedjeszangers voor de nieuwsverspreiding in de afgelegen streken. Op het platteland tijdens kermis, bruiloften en markten waren ze heel populair. Straatzangers hadden vaak iets te melden. Het waren in feite rondlopende kranten en de nieuwsgierige mensen wilden graag op de hoogte worden gehouden. Als er een moord of iets anders sensationeels was gebeurd, verkocht de marktzanger meer liederen dan gewoonlijk.
Dikwijls was het nieuws van een moord snel verspreid, want de marktzangers wilden elkaar met het nieuws voor zijn. Zingen over moorden was daarbij populair.
Sommige moorden werden veelvuldig bezongen, omdat deze moorden blijkbaar een grote indruk op de bevolking maakten.
In het begin van de 19e eeuw bereikten de moordliederen hun toppunt van populariteit.

Op dat moment kwam een persoon op het idee een lied te maken, waarin voor eens en voor goed afgerekend werd met al die moordliederen. Die persoon schreef een parodie en beschreef daarin de moorden op een heel schokkende wijze, zodat iedereen het belachelijke van het moordlied wel moest gaan zien. Zo ontstond ‘De Moord van Raamsdonk'. De eerste versie is een min of meer gekuiste versie. De tweede versie is uitgebreider en heeft een heel ander taalgebruik.

 
Een straatzanger Inhoud:

Of er in die tijd nu een echte moord was gebeurd die model stond voor het lied, is onwaarschijnlijk. Het lied gaat niet over één moord, maar vormt een bespotting van alle moordliederen samen.
De gruwelijkste manieren om iemand te vermoorden worden ironisch opgenoemd,
waarbij bijvoorbeeld in de tweede versie allerlei schunnige woorden niet worden geschuwd. De reden waarom Raamsdonk als naam genoemd wordt, is niet helemaal duidelijk. De moordliederen beginnen vaak met een soort inleiding.
Bij ‘De moord van Raamsdonk': ‘Komt vrienden, luister naar mijn lied van wat er in Raamsdonk is geschied .'
Daarna wordt de moord beschreven. De zanger bepaalt of de moord sensationeel, of meer beschouwend wordt gezongen. Dikwijls eindigt het lied met een moraal die de zanger aan zijn toehoorders wil meegeven. Zo ook in ‘De moord van Raamsdonk.' De moordenaars krijgen hun verdiende loon.
De laatste strofe begint met ‘ Ziet vrienden hoe dat 't gaat, als gij het pad der deugd verlaat… '. Bij een moordlied kan de inhoud van een lied steeds snel worden aangepast, wanneer er nieuwe informatie over de moord blijkt te zijn.
Ze werden vaak niet in de directe omgeving van het dorp of gehucht gezongen om de nabestaanden niet onnodig te hoeven kwetsen.

Liedvorm:
‘De moord van Raamsdonk' behoort tot de straatliederen.
Enkele kenmerken van het markt- of straatlied zijn:
•  erg eenvoudig: geschreven voor en door de gewone man;
•  overbrengen van een gebeurtenis en/of informatie (bijvoorbeeld over een moord, of de politiek): een sociale boodschap,
•  gaat meestal niet over de liefde,

•  om te beluisteren en eventueel mee te zingen,

•  de zanger spreekt niet over zichzelf,

•  het kan ironisch of satirisch zijn.


Opdracht 12:
Van het lied 'De moord van Raamsdonk zijn meerdere versies bekend.
Bekijk de teksten van de beide versies van De moord van Raamsdonk: versie 1 en versie 2.
Zoek op internet nog een versie (versie 3) van het lied.
Gebruik daarvoor de zoekmachine Google en zet de gevonden versie in je Word-bestand.
Geef in het kort aan waar de verschillende versies over gaan, zodat de verschillen tussen de versies goed naar voren komen.

Versie:

Inhoud

1

 

 

2

 

 

3

 

 

 

 

Ga door naar de volgende pagina:
Arbeidslied 'Komt vrienden in het ronde(n): opdracht 13

Of ga terug naar:
18e en 19e eeuw - Inleiding