20e eeuw - Volkslied
1) Inleiding
2) Revue- of Cabaretlied
3) Smartlap of Levenslied

Oorsprong:
De oorsprong van de smartlap of het levenslied moet worden gezocht in de Franse chansons.
In de loop van de 19e eeuw ontstonden in de arbeidersklasse zelfgeschreven liederen met een sentimentele inhoud.
Zij werden in cafés voorgedragen en gezongen. In het begin van de 20e eeuw werden de smartlap en het levenslied lange tijd weggedrukt. Het was de muziek van de ‘lagere sociale klasse'.
Maar in de loop van de 20e eeuw kwamen de smartlap en het levenslied terug.
De grootste hits uit het einde van de jaren zestig en begin jaren zeventig waren levensliederen en smartlappen en ze werden in tegenstelling tot vroeger gezongen in alle lagen van de bevolking .
De belangrijkste vertegenwoordiger van de smartlap of het levenslied was de Zangeres zonder Naam.
Ook ‘De Vlieger' van André Hazes is een typisch voorbeeld van een smartlap. De zanger noemde het echter zelf ‘Levenspop',
omdat de kenmerken van de smartlap gecombineerd worden met eigentijdse popmuziek. Hij vond zichzelf een ‘volkszanger'.
Het lied bereikte in 1977 de tipparade en is afkomstig van het album: ‘Zo is het leven'. In 1992 werd het lied opnieuw uitgegeven en wederom was het een grote hit.

Waarom populair?
Het onderwerp van een smartlap is altijd hetzelfde: sores. Van oorsprong gaan de nummers over de tragiek in het dagelijks leven, meestal gebracht door en voor de onderkant van de samenleving. Nu tegenwoordig het Nederlandse lied weer populair is, worden smartlappen ook steeds vaker geassocieerd met een knus gevoel van ouderwetse Nederlandse gezelligheid, ook van lekker
met z'n allen meezingen. Smartlappen zijn vooral ook populair, omdat ze de kenmerken hebben van een lang levend liedje:
•  De teksten zijn vaak simpel en krachtig.
•  De tekst gaat over een aansprekend sentimenteel onderwerp.
•  Er is een goed in het gehoor liggende melodie die iedereen kan onthouden en meezingen (liefst in de vorm van een refrein),
•  Het lied kan met gemakkelijke akkoorden begeleid worden.
•  De melodie is de drager van de boodschap.
Deze kenmerken komen ook in het lied ‘De vlieger' aan bod.
Toch vinden velen de combinatie pop, cultuur en levenslied onmogelijk.
Er is vooral onder jongeren een bepaalde schroom om hardop te zeggen dat ze bijvoorbeeld van liedjes van André Hazes houden.
En toch kent bijna iedereen de tekst van bijvoorbeeld ‘De Vlieger' en het meezingen van deze liedjes lijkt op feestjes de stemming te verhogen. Blijkbaar zijn levensliederen toch deel van ieders cultuur en leven, hoog en laag opgeleid.

Inhoud: Het lied ‘De Vlieger' gaat over een vader die zingt over zijn zoon. Deze zoon heeft een vlieger van hem gekregen toen hij 8 jaar werd. Hij gaat met zijn vader vliegeren en hij ontroert zijn vader, doordat hij een brief naar zijn dode moeder wil versturen via het touw van de vlieger. In de brief staat dat hij zijn moeder mist en dat hij niet goed kan wennen aan zijn stiefmoeder. Het sentiment van de vader waarin het verhaal wordt verteld, de kinderlijke ideeën van de zoon, de vertederende liefde tussen vader en zoon, de rouw om de dode moeder, het niet kunnen verdragen van een stiefmoeder. Dat is alles bij elkaar vond André Hazes wel voldoende om een mooie smartlap te maken…

Opdracht 16:

Er zijn verschillen tussen de smartlap en het levenslied.

a) Kijk op deze site en omschrijf in eigen woorden de belangrijkste verschillen tussen een smartlap en een levenslied.

b) Is De Vlieger van André Hazes een smartlap of een levenslied? Leg je antwoord uit met voorbeelden uit de liedtekst.

Je bent nu klaar met het onderdeel 20e eeuw - Volkslied
Ga door naar de volgende periode: 20e eeuw - Poplied

Of ga terug naar:
- 20 eeuw- Algemene inleiding
- 20e eeuw - Volkslied - Inleiding
- Revue- of cabaretlied: opdracht 15